నందాదేవి పర్వత రహస్యం: హిమాలయాల్లో ఇప్పటికీ దాగి ఉన్న ప్రమాదకర అణు పరికరం
నందాదేవి పర్వత రహస్యం హిమాలయాల్లో దాగి ఉన్న అతి ప్రమాదకరమైన అణు పరికరం గురించి 1965లో జరిగిన ఒక రహస్య మిషన్కు సంబంధించినది. చైనా అణు పరీక్షలపై అమెరికా CIA నిఘా పెట్టడానికి భారత్తో కలిసి ఈ ప్రయత్నాన్ని చేపట్టింది. మంచు తుఫాను కారణంగా ప్లూటోనియం శక్తితో పనిచేసే ఆ పరికరం కోల్పోయి, ఇప్పటికీ అది ఎక్కడ ఉందో తెలియదు.
మిషన్ వివరాలు
కోల్డ్ వార్ సమయంలో చైనా 1964 అణు పరీక్ష తర్వాత అమెరికా తిబ్బత్ సరిహద్దు సమీపంలో స్పై పరికరాలు ఏర్పాటు చేయాలని నిర్ణయించింది. నందాదేవి శిఖరం ఎంపికైంది ఎందుకంటే అక్కడి ఎత్తు చైనా అణు కేంద్రాలను సులభంగా పర్యవేక్షించగలదు. ప్రసిద్ధ పర్వతారోహకుడు మన్మోహన్ సింగ్ కోహ్లీ నేతృత్వంలో ITBP బృందం, CIA సాంకేతిక సహాయంతో 25,000 అడుగుల ఎత్తులో RTG పరికరాన్ని ఇన్స్టాల్ చేయడానికి ప్రయత్నించింది. ఈ పరికరం బీచ్ బాల్ పరిమాణంలో 50 పౌండ్ల బరువు కలిగి, ప్లూటోనియం-238 వేడిని విద్యుత్గా మార్చి సీస్మిక్, రేడియేషన్ డేటా సేకరించగలదు.
పరికరం కోల్పోవడం
క్యాంప్ ఫోర్లో చేరిన తర్వాత భీకర మంచు తుఫాను, అవలాంచెస్ కారణంగా బృందం ఆపాదన చేసుకోవలసి వచ్చింది. పరికరాన్ని రాళ్లకు కట్టి లెడ్జీపై వదిలేసి వెనక్కి తిరిగాయి. వాతావరణం సద్గుణమైన తర్వాత తిరిగి వెతికితే అది అక్కడ లేదు. మంచు, బొట్టుల్లో కుంభింపోయి లేదా గ్లేసియర్ల ద్వారా గంగా ఉగమాల వైపు జారిపోయి ఉండవచ్చని అనుమానం.
శోధ ప్రయత్నాలు
1966-67లో మెటల్ డిటెక్టర్లు, ఇన్ఫ్రారెడ్ స్కానర్లతో అమెరికా-భారత బృందాలు శోధించాయి. సమీప నందాకోట్ శిఖరంపై కూడా చూశారు కానీ ఫలితం లేదు. 1970ల వరకు అనేక ఎక్స్పెడిషన్లు విఫలమయ్యాయి. ఇప్పటికీ అధునాతన డ్రోన్లు, సాటిలైట్లతో కూడా పూర్తి శోధ జరగలేదు ఎందుకంటే నందాదేవి జాతీయ సంరక్షణ ప్రాంతం.
ప్రమాదాలు
ప్లూటోనియం క్యాప్సూల్ దెబ్బతినితే రేడియోయాక్టివ్ కణాలు విడుదలై హిమనదుల ద్వారా గంగా, యమునా నదుల్లోకి చేరుకుని కోట్లాది మందిని ప్రమాదంలో పెట్టవచ్చు. స్థానికులు 2021 ఉత్తరాఖండ్ వరదలు, జోషీమఠ్ గిరిజనాలకు దీనికి లింక్ ఉందని అనుమానిస్తున్నారు. లేదా ఎవరైనా మోసుకుని డర్టీ బాంబ్గా ఉపయోగించే అవకాశం కూడా ఉంది.
ఇటీవలి చర్చలు
బీజేపీ ఎంపీ నిశికాంత్ దుబే ట్వీట్తో ఈ విషయం 2025లో మళ్లీ వైరల్ అయింది. ప్రభుత్వాలు అధికారికంగా స్పందించలేదు కానీ స్థానికుల్లో భయం ఉంది. పోర్టర్లు అనారోగ్యంతో మరణించారని కథలు కూడా వినిపిస్తున్నాయి. ఈ రహస్యం ఇప్పటికీ పర్వతాల్లో దాగి ఉంది.
